De Onzichtbare Stad

Tentoonstelling

De Kazematten - Bollingstraat 1 - Ieper
Open van dinsdag t.e.m. zondag, telkens van 11u tot 22u
9 september 2017 - 1 oktober 2017
I.s.m. Faculteit Architectuur van de KU Leuven (Campus Gent)
Klik hier voor de online catalogus.

Tijdens het academiejaar 2016-2017 doorliepen zeven studenten van de faculteit Architectuur van de KU Leuven een intensief onderzoeksproject in Ieper. Vijf dagen lang ‘verdwaalden’ ze in de stad en bestudeerden ze volgens een nieuwe methodiek hoe bewoners en bezoekers de stad beleven. Deze persoonlijke, lokale bevindingen resulteren in nieuwe kaarten, plannen en schaalmodellen die de basis vormen voor eigen artistieke ontwerpen. Het Yper Museum stelt hun werk tentoon omwille van de artistieke kwaliteit en de vernieuwende methodiek die gericht is op een doorgedreven betrokkenheid van de plaatselijke bevolking maar die tegelijk het belang toont van het kijken naar de stad met een nieuwe open blik. De studenten nemen vooraf geen standpunten in. Ze bestuderen niet alleen de historische karakteristieken maar zoeken naar de hedendaagse betekenis van het erfgoed in de stad.

Drs. Gisèle Gantois, Architect MSc in Conservation:

‘De Onzichtbare Stad’ is het sluitstuk van een drieluik dat wordt uitgewerkt binnen het doctoraal onderzoeksproject ‘The architect as third-person narrator - Tracing the deep significance of built heritage through encounters with undisclosed protagonists’ (Gantois, Gisèle 2014-2018, KU Leuven). Hierbij wordt een methode in drie stappen ontwikkeld die het mogelijk maakt voor de ontwerper zich beter in te leven in de te onderzoeken site. Nieuwe kennis wordt gegenereerd door de eigen ervaringen te koppelen aan bestaande expertise. Hierdoor kan de ontwerper tot betere en sociaal beter gedragen projecten komen van nieuwbouw of reconversie.

De ‘Ghost Client’ in de ontwerpoefening kan gezien worden als een metafoor voor de diepere betekenis van een plaats, die niet altijd onmiddellijk zichtbaar is maar vaak de echte uitdaging vormt van een project. Het is fundamenteel om deze betekenis te begrijpen om zo op een maatschappelijk duurzame manier om te gaan met erfgoed. Dit kan nooit ontdekt worden door enkel en alleen formeel onderzoek te doen. We moeten de plek ook zelf beleven door aan te sluiten bij diegenen die de plek dagdagelijks ervaren door hun wandelroutes over te doen.

Zeven studenten gaan de uitdaging aan om de bijzondere gelaagdheid van de stad Ieper bloot te leggen volgens de drie stappen van de vooropgestelde onderzoeksmethodologie.

Stap 1: Interactive Journey
Bij de eerste kennismaking met de stad worden geen kaarten geconsulteerd of foto’s gemaakt. Er wordt gewandeld doorheen de stad gedurende meerdere dagen. Verdwalen is hieraan inherent. De observaties en ervaringen, de spontane gesprekken met bewoners en bezoekers worden genoteerd in kleine, zelfgevouwen schetsboekjes (Jot Books). ‘s Avonds wordt op de achterkant van het opengevouwen schetsboekje de wandeling van de dag opgetekend. De methode van de ‘Interactieve Reis’ is een niet-lineaire manier om te ontdekken, gekenmerkt door serendipiteit wat uitdrukkelijk verschilt van het per toeval ontdekken. Dit vereist een grote intellectuele openheid en nieuwsgierigheid, de capaciteit om flexibel te zijn in het zich aanpassen aan de bevindingen ter plaatse. Alhoewel we niet zoeken naar een specifieke oplossing staan we er voor open.

Stap 2: Cartes Parlantes I
Vervolgens worden expressieve kaarten en maquettes gemaakt die uitdrukking geven aan de individuele observaties.

Stap 3: Cartes Parlantes II
Als derde stap worden deze observaties geconfronteerd en gekoppeld aan bestaande expertise over Ieper. Dit kan kaartmateriaal zijn zoals geografische, hydrologische of historische kaarten of data in de vorm van cijfermateriaal en tabellen etc. De nieuwe kaarten en schaalmodellen genereren nieuwe kennis. Uit deze ‘Atlas van Cartes Parlantes’ ontstaat een eigen specifiek interesseveld, de lens waarmee vanaf dan naar de stad zal gekeken worden. Deze focus wordt vervolgens getoetst aan de wensen van de stad en haar bewoners waardoor een ontwerpvraag kan worden geformuleerd. Uit het onderzoek komt een site naar voren die het meest geschikt is om een antwoord te formuleren op deze ontwerpvraag. De conceptuele keuzes die de student vervolgens maakt bij het ontwerpen, visualiseren de bijzondere gelaagdheid van de stad. Zo wordt de ‘Onzichtbare Stad’ tastbaar in o.a. de herbestemming van het voormalige zwembad en het militair domein. Het bestaande historische weefsel en het landschap van boven- en ondergrondse ruimtes inspireren tot kwaliteitsvolle inbreidingsprojecten. 

Studenten Faculteit Architectuur KU Leuven:

Caroline Versteden
Prisca Ohiwerei
Dorsa Ali Zadeh
Tonia Dalle
Louis Besner
Jim Du Pan
Benoit Vandekerkhove